Islak Sistem
Yangın sistemlerinde ilk tercih edilen sistem türüdür. Islak sistemlerde su basınçlı halde hattın içerisinde bekler ve ilgili söndürme ekipmanının çalışması ile birlikte anında deşarj olmaya başlar. Bu sistemin yangın dolabı, hidrant ve sprinkler sistemlerinde ilk tercih edilmesinin nedeni yangına gecikmeden direkt müdahale edebilme imkanı sunmasıdır. Bu sistemde kullanılan ana kontrol vanası ıslak (wet) alarm vana sistemi olarak adlandırılır.
Kuru Sistem
Islak sistemden sonra en yaygın kullanılan ikinci sistemdir. Islak sistemlere alternatif olarak donma riskinin olduğu (ortam sıcaklığının +4°C ‘nin altına düşme ihtimali olan) yerlerde kullanılır. Islak sistemlerden farklı olarak basınçlı su yerine basınçlı hava ya da azot hattın içerisinde bekler ve ilgili söndürme ekipmanının çalışması ile birlikte önce hattın içerisindeki hava ya da azot boşalır ve ardından suyun boşaldığı gözlemlenir. Bu sistemde kullanılan ana kontrol vanası kuru (dry) alarm vana sistemi olarak adlandırılır.
Ön Tepkili Sistem
Kıymetli eşyaların (sanat eserleri, el yazmaları, önemli evrak arşivleri vb) bulunduğu alanlarda hatalı aktivasyon sonucunda suyun oluşturacağı hasardan korunmak için tercih edilen sistemlerdir. Kuru sistemlerde olduğu gibi öntepkili sistemlerde de hattın içerisinde hava ya da azot bulunur. İlgili söndürme ekipmanının çalışması ile birlikte önce hattın içerisindeki hava ya da azot boşalır ancak suyun hemen boşalmasına izin verilmez. Bu arada hattı kontrol eden ana kontrol vanası üzerindeki uyarıcı alarm cihazları ile ön bir tepki verilir.
Suyun boşalmasına izin verilebilmesi için doğrulayıcı olarak tercih edilen diğer algılama cihazlarından da teyit gelmesi beklenir. Gerçek bir yangın durumunda hem söndürme ekipmanı aktif hale gelecek hem de diğer algılama cihazları yangını teyit edecektir. Bu şekilde su boşaltma cihazlarına ulaşacak ve yangına müdahale gerçekleşecektir. Bu sistemde kullanılan ana kontrol vanası öntepkili (pre-action) alarm vana sistemi olarak adlandırılır.
Baskın Sistem
Açık uçlu söndürme ekipmanı (nozul, cam tüpü olmayan sprinkler, köpük yapıcılar vb) kullanarak aynı sisteme bağlı tüm söndürme ekipmanlarından suyun aynı anda boşaldığı sistemlerdir. Bu sistemlerde borular ve borulara bağlı söndürme ekipmanları ana kontrol vanasına (baskın vanaya) bağlıdır. Ana kontrol vanasının üstünde kalan hatların tamamı boştur ve ana kontrol vanası algılama sisteminden gelen komutla açılarak aynı anda tüm söndürme ekipmanlarıyla yangına müdahele edilir. Genellikle özel söndürme sistemlerinin tasarımında tercih edilir. Bu sistemde kullanılan ana kontrol vanası baskın (deluge) alarm vana sistemi olarak adlandırılır.
Sprinkler Sistemleri
Sprinkler sistemleri, bir yangın durumunda can ve mal kaybına karşı koruma sağlamak için tasarlanıp kurulan ve yağmurlama başlıkları (sprinkler), vana grupları, dağıtım boruları, basınçlu su sağlayan pompa grubu vb ekipmanlardan oluşan sistemlerdir. Bir yangın durumunda, bir ya da daha fazla sprinkler başlığı yeterli ısıya maruz kaldığında ısıya duyarlı algılama elemanı (eriyebilir bağlantı veya cam ampul) aktif hale gelir ve basınçlı suyun belirli bir atış karekteristiği içerisinde dağılması sağlanır.
Sprinkler termal aktivasyon elemanının aktivasyon sıcaklığı sprinklerin kullanılağı ortam sıcaklıklarına göre seçilir ve bu sıcaklığa ulaşıldığında aktif olurlar.
Koruma alanları kullanılacakları alanların tehlike sınıflarına göre 21m2, 12.1m2 ve 9.3m2 olabilir. Ayrıca geniş koruma alanlarına sahip özel tipte sprinkler de mevcuttur.
Otoparklar, AVM ‘ler, yüksek katlı binalar, imalathane ve depolama alanları gibi bir çok alanda sprinkler sistemleri kullanılırlar.
NFPA13, FMDS02-09, TS EN 12845 vb standartlar baz alınarak sistem tasarımları yapılır.
Yangın Hidrant Sistemleri
Yangın hidrant sistemleri, bina içinde ve dışında olmak üzere profesyonel itfaiyecilik eğitimi almış kişilerin yangına hortumla müdahale edilmesini sağlayan yangın söndürme sistemlerinin en önemli parçalarından birisidir.
Genellikle hidrant sistemi denildiğinde akla ilk gelen bina dışında tesisi çevreleyen dış saha tipi yangın hidrant sistemleridir ancak bina içinde kullanılan ve “İtfaiye Alma Sistemleri” diye de adlandırılan sistemler de vardır.
Türkiye Yangından Korunma Yönetmeliği 2015 gereğince;
Bir boyutu 60 m’yi veya kat alanı 1000m2 ‘yi geçen yapılarda itfaiye su alma sistemlerinin yapılması, Taban alanları toplamı 5000m2 ‘yi geçen tesistlerde dış saha çevre hidrant sistemlerinin yapılması zorunludur. Hidrant sistemi dizayn debisinin en az 1900 l/dak @ 7bar olması şarttır. Hidrantlar arası uzaklık çok riskli bölgelerde 50m, riskli bölgelerde 100m, orta riskli bölgelerde 125m ve az riskli bölgelerde 150m alınır. Normal şartlarda hidrantlar, korunan binalardan ortalama 5 ilâ 15m kadar uzağa yerleştirilir. Hidrant sistemine su ileten borulama ring sistemi olarak tasarlanmamışsa kullanılabilecek en düşük borunun çapının 100mm olması ve hidrolik hesaba göre belirlenmesi gerekir.
Yangın Dolabı Sistemleri
Bina içindeki kişilerin yakındaki küçük bir yangını kontrol etmesini ve söndürmesini sağlayabilmek üzere, bina içine tesis edilen sabit bir tesisatı ifade eder.
Tesisat, duvarlar üzerine veya kabinler içine monte edilmiş ve kalıcı olarak bir su temin tesisatına bağlanmış olan sabit birimlerden oluşur.
Yangın dolapları kullanım yerlerine ve içerdikleri hortum ebatlarına göre farklılıklar gösterirler. Bu farklılıklar kullanım amaçlarına göre belirlenerek uygun dolap tipi seçilir.
Türkiye Yangından Korunma Yönetmeliği 2015 gereğince; Toplam kapalı kullanım alanı 1000 m2’den büyük imalathane, atölye, depo, konaklama, sağlık, toplanma amaçlı ve eğitim binalarında, Alanlarının toplamı 600 m2’den büyük olan kapalı otoparklarda, Isıl kapasitesi 350 kW’ın üzerindeki kazan dairelerinde yangın dolabı sistemi yapılması zorunludur.
Su Sisi Sistemleri
Konvansiyonel sprinkler sistemine göre suyu daha küçük damlacıklara ayırarak (ortalama 500-1000µm) söndürme esnasında damlacıkların ısı transfer yüzeyini genişletmek ve daha kısa sürede bu damlacıkların buharlaşmasıyla (hal değişimi sayesinde ortamdan çok ciddi enerji emilimi sağlanır) yangının enerjisi düşürülür ve çok büyük bir soğutma etkisi sağlanır.
Ayrıca hal değişimi sırasında sıvı fazdan gaz fazına (buhar) geçen su ortamdaki oksijenin doğrudan yanıcı yüzeye yoğun bir şekilde ulaşmasını engeller ve boğma etkisi yaratır.
Aynı zamanda kapalı sistemlerin içerisine de girebilir ve bu şekilde 3 boyulu söndürme işlemi yerine getirir.
Avrupa ve Amerikan standartlarında farklı olarak kategori edilse de en genel haliyse su sisi sistemleri işletme basınçlarına göre;
a) Düşük basınçlı,
b) Orta basınçlı,
c) Yüksek basınç su sisi sistemleri olarak 3 ‘e ayrılırlar.
NFPA750, FM5560, TS EN 14972, VDS CEA 4001 vb standartlar baz alınarak sistem tasarımları yapılır.